Πέτα Άρτας: Φυσική ομορφιά και ιστορία

Το Πέτα Άρτας έχει έκταση 105.571 στρέμματα, με την συντριπτική πλειοψηφία των εδαφών να αποτελείται από ημιορεινές εκτάσεις. Εκτείνεται στο βόρειο τμήμα του Δήμου και εκεί βρίσκεται η έδρα του Δήμου, το ιστορικό Πέτα, το οποίο απέχει μόλις 7 χλμ από την πόλη της Άρτας. Κατά την απογραφή του 2011 ο πληθυσμός (δημότες) της Δημοτικής Ενότητας Πέτα ήταν 4.943 κάτοικοι και ο μόνιμος 4.781 κάτοικοι.

Η Δημοτική Ενότητα Πέτα αποτελείται από:

1. τη Δημοτική Κοινότητα Πέτα, που περιλαμβάνει τους οικισμούς Πέτα, Αγίου Δημητρίου, Αμφιθέας, Άνω Άγιων Ανάργυρων, Κλειστού, Νεοχωρακίου και Πουρναρίου,
2. την Τοπική Κοινότητα Μαρκινιάδας, που περιλαμβάνει τους οικισμούς Μαρκινάδας, Διασέλλας, Ζυγού, Μέγκλας και Μελατών,
3. την Τοπική Κοινότητα Μεγάρχης, που περιλαμβάνει τον οικισμό της Μεχάρχης.

Η Δημοτική Ενότητα Πέτα υπάγεται Διοικητικά στην Περιφέρεια Ηπείρου, Δικαστικά στα Δικαστήρια της Άρτας, Οικονομικά στη Δ.Ο.Υ. Άρτας και Αρχαιολογικά στις αρμόδιες υπηρεσίες του Νομού Άρτας. Η έκταση της Δημοτικής Ενότητας Πέτα ανέρχεται σε 105,571 km². Η έκταση αυτή αντιπροσωπεύει το 45,52% του Δήμου, το 6,5% του Νομού Άρτας (1.612 km²) και το 1,15% της Περιφέρειας Ηπείρου (9.223 km²). Μορφολογικά η περιοχή χαρακτηρίζεται ημιορεινή αποτελούμενη κυρίως από ημιορεινές εκτάσεις.

Το κλίμα της περιοχής έχει βασικά τα στοιχεία του μεσογειακού κλίματος, χαρακτηρίζεται ως εύκρατο, με ήπιους, βροχερούς χειμώνες και ξηρά καλοκαίρια. Σύνηθες φαινόμενο αποτελούν οι παγετοί κατά τους χειμερινούς μήνες προκαλώντας ζημιές στην δενδροκομική παραγωγή της περιοχής. Η μέση ετήσια θερμοκρασία κυμαίνεται στους 17-19°C, οι πιο θερμοί μήνες χαρακτηρίζονται ο Ιούλιος και ο Αύγουστος ενώ ο πιο ψυχρός μήνας είναι ο Ιανουάριος. Το μεγαλύτερο ποσοστό των κατοίκων της περιοχής ασχολούνται με την γεωργία με κυριότερες καλλιέργειες τα ελαιόδεντρα και τα εσπεριδοειδή.

Η τεχνητή λίμνη Πουρναρίου αποτελεί σημαντικό συγκριτικό πλεονέκτημα της περιοχής που πρέπει να αξιοποιηθεί μέσω της ανάπτυξης εναλλακτικών μορφών τουρισμού καθώς και της ανάδειξης του πλούσιου φυσικού περιβάλλοντος.

Το Λαογραφικό Μουσείο

Ιδρύθηκε το 1980 με ιδιωτική πρωτοβουλία του Θεόδωρου Φώτη. Για αρκετά χρόνια στεγάστηκε σε διαμορφωμένο χώρο δίπλα από το μνημείο των Φιλελλήνων. Σήμερα στεγάζεται στο κέντρο του Πέτα, σε ένα παραδοσιακό, πετρόκτιστο κτήριο, το οποίο έχει παραχωρηθεί από τον πρώην Δήμο Πέτα στο Μορφωτικό Πολιτιστικό Σύλλογο Πέτα.

Στα εκθέματα που φιλοξενεί, πολλά από τα οποία χρονολογούνται από τα τέλη του 19^ου και τις αρχές του 20^ου αιώνα, συμπεριλαμβάνονται γεωργικά εργαλεία, αντικείμενα οικιακής χρήσης, ολοκληρωμένες συλλογές επαγγελματικών εργαλείων και πλούσιο φωτογραφικό υλικό προερχόμενο από ιδιωτικές συλλογές πετανίτικων οικογενειών, όπου αναβιώνουν στιγμιότυπα από την καθημερινή οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική ζωή των ανθρώπων μιας άλλης εποχής.

Σκοπός της ίδρυσης του Λαογραφικού Μουσείου Πέτα είναι η γνωριμία και η εξοικείωση των ανθρώπων και ειδικά της νέας γενιάς με τον παραδοσιακό πολιτισμό του πρόσφατου παρελθόντος μας, η ευαισθητοποίηση του κόσμου για τα υλικά και άυλα μνημεία της νεότερης πολιτιστικής κληρονομιάς, η κατανόηση και η ερμηνεία του χτες και η οργανική του σύνδεση με το σήμερα. Σημαντικό ρόλο τόσο στη δημιουργία όσο και στη συντήρηση και εμπλουτισμό του μουσείου παίζει η ιδιωτική πρωτοβουλία καθώς και η στήριξη του Μορφωτικού Πολιτιστικού Συλλόγου Πέτα και του Δήμου Πέτα.

Το Μνημείο Πεσόντων στη μάχη του Πέτα

Στην κορυφή του Πέτα υψώνεται το Μνημείο στην μνήμη των Φιλελλήνων, από επτά (7) διαφορετικές εθνότητες, που έπεσαν στην μάχη του Πέτα στις 4 Ιουλίου 1822. Στο χώρο, που προσφέρει μοναδική θέα, τελείται κάθε χρόνο στις εκδηλώσεις εορτασμού των «Φιλελληνίων», τρισάγιο και κατάθεση στεφάνων στη μνήμη των αγωνισθέντων και ηρωικώς πεσόντων Ελλήνων και Φιλελλήνων. Κατάθεση στεφάνων επίσης γίνεται και στις Εθνικές Εορτές.

Ο ναός Αγίου Γεωργίου

Είναι μεγάλη πλακοσκέπαστη τρίκλιτη θολωτή βασιλική χωρίς τρούλλο, με κιονοστήρικτη τοξωτή στοά (υπόστεγο) στις τρεις πλευρές του και ωραιότατο ξεχωριστό κωδωνοστάσιο. Ιδρύθηκε πριν το 1765, αλλά επειδή πυρπολήθηκε το 1822 ανακαινίστηκε το 1850. Εσωτερικά έχει δύο σειρές μεταγενέστερων τοιχογραφιών στις μακρές πλευρές του. Απ’ τα κειμήλια αξιολογότατα είναι, ένας μεταξοκέντητος επιτάφιος του 1647 -εφάμιλλος εκείνου του Θεοτοκίου- και Ευαγγέλιο έκδοσης Βενετίας του 1765. Λειτουργεί ως ενοριακός ναός.

Η μάχη του Πέτα

Την Τρίτη 4 Ιουλίου 1822, ο Ρεσίτ Πασάς Κιουταχής με περίπου 8.000 Οθωμανούς στρατιώτες βγήκε από την Άρτα. Το Πέτα βρίσκεται σε μια κορυφογραμμή από βορρά προς νότο με απότομες πλαγιές που βλέπουν προς την Άρτα. Στα αριστερά τοποθετήθηκαν οι Φιλέλληνες, πιο δεξιά το πυροβολικό τους, στη συνέχεια το σώμα των Επτανησίων με τον Σπ. Πανά, και στο δεξιό άκρο πάνω σε ένα λόφο ο Γώγος Μπακόλας με τους πολεμιστές του. Σε άλλη κορυφογραμμή πιο πίσω τοποθετήθηκαν οι Μπότσαρης, Βλαχόπουλος κ.ά.

Η μάχη άρχισε από τα χαράματα και κράτησε έως το απόγευμα. Η πορεία της μάχης ευνοούσε την ελληνική πλευρά, όμως στο ύψωμα που κατείχε ο Μπακόλας φάνηκαν ξαφνικά περίπου 80 Τούρκοι σημαιοφόροι. Οι Έλληνες ερμήνευσαν αυτό το περιστατικό ως προδοσία του Μπακόλα και οπισθοχώρησαν, και καθώς άργησε η διαταγή της οπισθοχώρησης οι Φιλέλληνες που έμειναν στην μάχη περικυκλώθηκαν από τους εχθρούς.

Οι περίπου 15 Πολωνοί Φιλέλληνες, με αρχηγό τους τον Μιρζεύσκι, οχυρώθηκαν στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στο κέντρο του Πέτα όπου βρήκαν τραγικό θάνατο. Από το Σώμα των Φιλελλήνων (Ιταλοί, Γερμανοί, Γάλλοι, Ελβετοί, Βέλγοι, Ολλανδοί, Δανοί, Σουηδοί, Πολωνοί) 68 σκοτώθηκαν, ανάμεσά τους και ο διοικητής του τακτικού στρατεύματος συνταγματάρχης Πιέτρο Ταρέλλα. Ο βαριά πληγωμένος στρατηγός Νόρμαν είπε στον Μαυροκορδάτο: «Πρίγκηπα, όλα τα χάσαμε, εκτός από την τιμή». Το δικαστήριο που έγινε αμέσως μετά αθώωσε τον Μπακόλα από την κατηγορία της προδοσίας.

Κινήσεις πριν τη μάχη

Ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, που ήταν πρόεδρος του Εκτελεστικού, «ήρχισε τον ανταγωνισμό προς τον Δ. Υψηλάντη, τον οποίον ήθελε να υπερτερήση και ως στρατιωτικόν». Στις 22 Ιουνίου, ο Μαυροκορδάτος έφτασε στο Κομπότι με 3.000 άνδρες, ανάμεσά τους και το τάγμα του τακτικού στρατού με 560 άνδρες, οι 93 από αυτούς Φιλέλληνες.

Στις 23 Ιουνίου, οι Τούρκοι βγήκαν από την Άρτα, αλλά η ελληνική πλευρά τους αναχαίτισε έως το Κομπότι. Ξεχώρισε για την ανδρεία του ο Γερμανός στρατηγός Νόρμαν. Ο στρατάρχης Μαυροκορδάτος έστειλε τον Μπότσαρη με 1.200 άνδρες προς βοήθεια των Σουλιωτών. Οι υπόλοιποι 1.500, χωρίς τον Μαυροκορδάτο, προχώρησαν προς την Άρτα, καταλαμβάνοντας το Πέτα. Ο Ομέρ Βρυώνης συνάντησε το ολιγάριθμο στράτευμα του Μπότσαρη στην Πλάκα, στις 29 Ιουνίου, όπου δόθηκε η Μάχη της Πλάκας. Οι Οθωμανοί υπερίσχυσαν και ο Μπότσαρης οπισθοχώρησε στο Πέτα έχοντας χάσει 100 άνδρες.

Ένα άλλο λάθος που έκρινε την τύχη της μάχης, ήταν η στάση των Ευρωπαίων απέναντι στον τρόπο πολέμου με τους Τούρκους. Οι Έλληνες οπλαρχηγοί συμβούλεψαν τους Φιλέλληνες να κάνουν ταμπούρια (οχυρώματα) και αυτοί απάντησαν πως «έχουν τα στήθη τους για ταμπούρια και πως ξέρουν και αυτοί να πολεμούν». Έτσι πολλοί οπλαρχηγοί αποχώρησαν από το Πέτα.

Απόηχος

Οι απώλειες της ελληνικής πλευράς στο Πέτα ήταν πολύ βαρύτερες σε σχέση με κάθε άλλη μάχη κατά τα τρία πρώτα χρόνια της επανάστασης. Οι Φιλέλληνες αξιωματικοί θέλησαν να αποδώσουν την ήττα τους στην φυγή των άτακτων ελληνικών ομάδων από το πεδίο της μάχης, κάτι που επέτρεψε στην Τουρκική πλευρά να περικυκλώσει το Τάγμα των Φιλελλήνων και το Σύνταγμα Ταρέλα, τις δύο τακτικές μονάδες που είχαν παραμείνει παρατεταγμένες στις θέσεις τους. Το κύριο όμως αίτιο της ήττας ήταν ο συνδυασμός δύο τακτικά ασυμβίβαστων στρατευμάτων σε μια ενιαία διάταξη μάχης, δηλαδή οι άτακτες ελληνικές μονάδες από τη μια και το Τάγμα των Φιλελλήνων και το Σύνταγμα Ταρέλα από την άλλη.

Μετά τη μάχη ο Μπότσαρης, με τα απομεινάρια του εκστρατευτικού σώματος, υποχώρησε στο Μεσολόγγι μαζί με τον Μαυροκορδάτο, εγκαταλείποντας τους Σουλιώτες. Ο Μπακόλας, όταν πληροφορήθηκε τις κατηγορίες εναντίον του, συναντήθηκε με τον Μαυροκορδάτο, ο οποίος τον θεώρησε αθώο. Ο Μπακόλας όμως, αδυνατώντας να υποστεί την περιφρόνηση από τον κύκλο του, απομονώθηκε για ένα διάστημα και τελικά έλαβε την απόφαση να συμβιβαστεί με τους Τούρκους και να τους υπηρετήσει ως το τέλος της ζωής του. Αυτή του η ενέργεια ενίσχυσε την εντύπωση που είχε δημιουργηθεί την ημέρα της μάχης.

Απίστευτες ιστορίες Φιλελλήνων στο Πέτα

Οι φιλέλληνες κατά την Επανάσταση του ’21, είναι ένα τεράστιο κεφάλαιο. Αναφέρουμε εδώ, μερικές ιστορίες φιλελλήνων από τη μάχη του Πέτα, που θα συγκλονίσουν.

• Ντάνια:

Ιταλός, επικεφαλής των φιλελλήνων. Πολέμησε γενναία ως το τέλος. Είκοσι Τόσκηδες τον ανέτρεψαν από το άλογό του και τον αποκεφάλισαν. Τελευταίες του λέξεις: «Νίκη ή θάνατος φιλέλληνες».

• Μιρζέβσκι:

Πολωνός, έμπειρος και ικανός στρατιωτικός. Σκοτώθηκε. Την ίδια τύχη είχαν και 11 συμπατριώτες του, που κατέφυγαν στη στέγη του ναού του χωριού και πολέμησαν γενναία μέχρι το τέλος.

• Μινιάκ:

Γάλλος. Δεινός ξιφομάχος. Τραυματισμένος στην κνήμη, στηρίχτηκε στον κορμό μιας ελιάς και σκότωσε με το σπαθί του 12 Αλβανούς πριν πέσει κι ο ίδιος νεκρός.

• Τάιχμαν:

Γερμανός υπολοχαγός, σημαιοφόρος. Δεν ήθελε ν’ αφήσει την κουρελιασμένη σημαία του. Πολέμησε ηρωικά και στο τέλος έπεσε πάνω στους νεκρούς συμπολεμιστές του. (Σύμφωνα με την Εγκυκλοπαίδεια “ΠΑΠΥΡΟΣ-ΛΑΡΟΥΣ-ΜΠΡΙΤΑΝΙΚΑ”, σημαιοφόρος των φιλελλήνων στο Πέτα, ήταν ο Βέλγος Βοτ).

Επίσης, μεταξύ άλλων, στο Πέτα, σκοτώθηκαν οι εξής:
Σοβασέν: Γάλλος φιλέλληνας, σωματοφύλακας στην πατρίδα του.
Σεβαλιέ: Ελβετός αξιωματικός του πυροβολικού.
Τσεκίνο: Ιταλός φιλέλληνας. Αποκεφαλίστηκε από τους Τούρκους.
Νταμπρουνόβσκι: Πολωνός.
Ντεμπισί: Γάλλος, που ανήκε στη φρουρά του Ναπολέοντα.
Ντε Ντιζέσλκι: Πρώσος, υπολοχαγός του ιππικού στην πατρίδα του.
Ταρέλα: Ιταλός φιλέλληνας, ικανός και ανδρείος.

Φιλελλήνια

Κάθε χρόνο διοργανώνονται στο Πέτα, στις αρχές του Ιουλίου τα «Φιλελλήνια», που αποτελούν τριήμερες πολιτιστικές εκδηλώσεις στη μνήμη των ηρωικώς πεσόντων Ελλήνων και Φιλελλήνων στη μάχη του Πέτα, της 4^η Ιουλίου 1822.

Οι εκδηλώσεις, που γίνονται υπό την αιγίδα του Δήμου και του Μορφωτικού Πολιτιστικού Συλλόγου Πέτα, περιλαμβάνουν αθλητικούς αγώνες, χορευτικές παραστάσεις, μουσική δημοτική βραδιά, συναυλία, παράσταση καραγκιόζη κλπ, και κορυφώνονται με επίσημη δοξολογία στον Ιερό Ναό Αγίου Γεωργίου Πέτα και Τρισάγιο στο Μνημείο Πεσόντων Πέτα.

Δείτε τα video

https://youtu.be/wry25-8mfOE

https://youtu.be/qKEpskPC_3Y

https://youtu.be/PMwM3Zjgh-4

https://youtu.be/lT4NT_bVAMA

https://youtu.be/euEGlVoccFM

www.maxmag.gr