Η αυθεντικότητα της Ηπειρωτικής μουσικής παράδοσης, και ιδιαίτερα αυτής του Ζαγορίου με τα παραδοσιακά πανηγύρια, που αντιστέκεται και μένει αναλλοίωτη στο χρόνο και στις ξένες επιρροές θα προβληθεί σε όλο τον κόσμο μέσα από τη νέα ταινία «While you Live, Shine» («Όσο ζεις, λάμπε») του Ιρλανδού σκηνοθέτη Paul Duane και την δουλειά του Αμερικανού μουσικού ερευνητή Christopher King που ήταν και ο εμπνευστής της.



Η ταινία που παρουσιάζει την ομορφιά του Ζαγορίου, της μουσικής και των ανθρώπων της περιοχής, γυρίστηκε  το καλοκαίρι του 2016 στη Βίτσα με πολλές σκηνές από το παραδοσιακό πανηγύρι και, σχεδόν ολοκληρωμένη, προβλήθηκε την Κυριακή 13 Αυγούστου στο κοινό του Ζαγορίου και όχι μόνο, στο υπαίθριο θέατρο «Άγγελος Κίτσος» του Μονοδενδρίου, παρόντων των κ.κ Duane και King. Ήταν, άλλωστε,   δέσμευση τους προς τους κατοίκους της Βίτσας, και όσους συνέβαλαν για το γύρισμα της, πριν γίνει η επίσημη πρώτη προβολή διεθνώς τον ερχόμενο χειμώνα.

Αναμφίβολα σε  μια ταινία δεν είναι δυνατόν να παρουσιαστεί όλη η ιστορία της ηπειρώτικης μουσικής, ούτε συνολικά η ιστορία του τόπου και των ανθρώπων του, αλλά αυτό που επιχειρείται  είναι να αναδειχθεί και τονιστεί η  αγάπη που αισθάνεται ένας ξένος, για τον πολιτισμό του Ζαγορίου και της Ηπείρου. Αυτό που ένιωσε ο Christopher King.

Εκείνο, πάντως, που αποτελεί και το μεγάλο ερώτημα και διακύβευμα για το μέλλον είναι αν θα καταφέρει να διατηρήσει την αυθεντικότητά της η μουσική παράδοση του Ζαγορίου, αντιστεκόμενη στις Δυτικές επιρροές, όπως αναρωτιέται στην ταινία ο ίδιος ο κ. King.

Από ένα μοιρολόι που ηχογραφήθηκε το 1926 στην Αμερική
Πως όμως ένας Ιρλανδός κι ένας Αμερικανός ασχολήθηκαν με τη μουσική παράδοση, τα ήθη και έθιμα του Ζαγορίου και ευρύτερα της Ηπείρου;





Όλα ξεκίνησαν από την γνωριμία του Christopher King (η σκηνή από την ταινία) από τη Βιρτζίνια των ΗΠΑ, μουσικού ερευνητή, βραβευμένου με πέντε Γκράμι, συγγραφέα και παγκοσμίως του μεγαλύτερου συλλέκτη δίσκων 78 στροφών με την ηπειρώτικη μουσική. Κι αυτό έγινε ακούγοντας μια παλιά ηχογράφηση με ένα ηπειρώτικο μοιρολόι, σε δίσκο 78 στροφών.

Πρόκειται για δίσκο  του 1926 που ηχογραφήθηκε στην Νέα Υόρκη, όπου είχε μεταναστεύσει ο βιολιτζής από το Γραμμένο Αλέξης Ζούμπας. Αυτή η ηχογράφηση γοήτευσε τον King και άλλαξε τη ζωή του, αφού ανακάλυψε ότι αυτή η μουσική εξακολουθεί να παίζεται και σήμερα στην αυθεντική της μορφή στα βουνά της Ηπείρου.

Η ταινία, εκτός από τις εικόνες από το πανηγύρι της Βίτσας, προβάλλει τοπία του Ζαγορίου, τον πολιτισμό και τους ανθρώπους της αρκετοί από τους οποίους εξηγούν τι σημαίνει για αυτούς το πανηγύρι και πως επιδρά στη ζωή και συμπεριφορά τους η μουσική και το τραγούδι και βέβαια ορισμένους από τους καλύτερους σημερινούς μουσικούς, όπως τον μεγάλο Γρηγόρη Καψάλη, τον Κώστα Βέρδη και τους Χαλκιάδες.

Η επιλογή του τίτλου της ταινίας δεν έγινε τυχαία, αφού το «While you live, shine» που σημαίνει «Όσο ζεις, λάμπε» (στην αρχαία ελληνική «Όσον ζης, φαίνου»), θέλει να δείξει ότι αφορά κάτι το αυθεντικό. Πρόκειται για λέξεις από στίχο που αποτελεί την πρώτη γνωστή ολοκληρωμένη μουσική σύνθεση στον κόσμο και  είχε γραφτεί από τον Σείκιλο (γύρω στο 200 π.Χ.): «Όσο ζεις λάμπε, καθόλου μη λυπάσαι. Γιατί λίγο διαρκεί η ζωή, και ο χρόνος απαιτεί την πληρωμή του».



Πριν την προβολή της ταινίας η κομπανία του Κώστα Βέρδη έπαιξε για το κοινό τραγούδια του από το Ζαγόρι, αλλά και πολυφωνικά.



«Η μουσική ευτυχώς δεν θέλει μετάφραση»
Στον χαιρετισμό του ο βουλευτής της ΝΔ Κώστας Τασούλας εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του προς τους συντελεστές της ταινίας και μεταξύ των άλλων σημείωσε: «Η ελληνική μουσική, ευτυχώς δεν θέλει μετάφραση όπως η γλώσσα και ευτυχώς γιατί η μουσική της Ηπείρου, του Ζαγορίου, γοήτευσε και αιχμαλώτισε έναν σπουδαίο συλλέκτη δίσκων… Είναι κολακευτικό, ενθαρρυντικό και αισιόδοξο που αυτή η σχέση του Ηπειρώτη με τη μουσική, έγινε σχέση ενός ξένου και άξιου Αμερικάνου και χάρη στην εργασία του θα γίνει σχέση, εύχομαι, εκατοντάδων χιλιάδων αμερικάνων με τη δική μας μουσική».

«Διατηρούμε αναλλοίωτη την παράδοση»
Από την πλευρά του ο Δήμαρχος Ζαγορίου Βασίλης Σπύρου συνεχάρη τους δημιουργούς, τους εμπνευστές και όσους δούλεψαν και συγκέντρωσαν στοιχεία, σημειώνοντας ότι είναι μεγάλη  τιμή που αυτό γίνεται στο Ζαγόρι, στο Μονοδένδρι.
«Ο πολιτισμός, τόνισε ο κ. Σπύρου,  δεν είναι στατικός, συνεχώς εμπλουτίζεται, όμως για την Ήπειρο και ειδικά για το Ζαγόρι στην περίπτωση της παραδοσιακής αυθεντικής μουσικής νιώθουμε  περήφανοι γιατί είμαστε στατικοί, γιατί διατηρούμε αναλλοίωτη την παράδοση, έτσι όπως την παραλάβαμε και έτσι όπως θέλουμε να την μεταφέρουμε και στους απογόνους μας κι αυτό είναι κάτι που δεν επιβάλλει κανένας, είναι η ίδια μας η ζωή, τα ίδια μας τα πανηγύρια, είναι η ίδια μας η πολιτιστική δράση και για αυτό είμαστε περήφανοι».



«Θεωρώ τη Βίτσα ως σπίτι μου»
Στην σύντομη παρέμβαση του ο C. King  (στη φωτογραφία με κατοίκους του Ζαγορίου) χαρακτήρισε ως σπίτι του τη Βίτσα. Ο ίδιος αποτελεί το κεντρικό πρόσωπο της ταινίας που κινείται μεταξύ της υπαίθρου της Βιρτζίνιας των ΗΠΑ, όπου οι ρυθμοί της ζωής είναι διαφορετικοί και της Βίτσας που είναι ακριβώς αντίθετη η διαβίωση και η μουσική, ενώ οι άνθρωποι έχουν μια ιδιαιτερότητα και αυθεντικότητα. «Τα τελευταία χρόνια που επισκέπτομαι τη Βίτσα με αντιμετωπίζουν όχι σαν ξένο, σαν αμερικανό, αλλά σαν χωριανό, σαν Έλληνα, σαν μέλος της οικογένειας. Για αυτό το λόγο δεν θεωρώ τη Βίτσα ως έναν άλλο τόπο, αλλά θεωρώ τη Βίτσα ως σπίτι μου. Έχω μάθει πιο πολλά για τη ζωή τη μουσική περνώντας χρόνο εδώ στη Βίτσα, παρά όλη μου τη ζωή στην Αμερική. Ελπίζω να απολαύσετε όλοι την ταινία είναι ένα κομμάτι απόλαυσης της ζωής της Βίτσας».



«Η ταινία ενός ξένου για την Ήπειρο»
Ο σκηνοθέτης Paul Duane ανέφερε ότι έχει  μάθει μια ελληνική λέξη, «ευχαριστώ» και ευχαρίστησε  όσους συνέδραμαν στην προσπάθεια να γυριστεί και παρουσιαστεί η δουλειά του.
«Θα πω, πρόσθεσε,  μόνο ένα πράγμα για την ταινία μου, είναι η ταινία ενός ξένου για την Ήπειρο, είναι για να τη δουν άνθρωποι σε όλο τον κόσμο, στην Ευρώπη, την Αυστραλία και στην Αμερική για να δείξουμε την ομορφιά της παραδοσιακή μουσικής της Ηπείρου και για να το πετύχουμε αυτό το δείξαμε μέσα από τα μάτια ενός αμερικανού του Christopher King».

Την εκδήλωση, που ολοκληρώθηκε με την προβολή της ταινίας, παρουσίασε και συντόνισε ο Δημήτρης Χαντζαρόπουλος.

Υποστηρίχθηκε οικονομικά από το Ριζάρειο Ίδρυμα και επιχειρηματίες  του τουρισμού του Ζαγορίου και τελούσε  υπό την αιγίδα του Δήμου Ζαγορίου, του Ριζαρείου Ιδρύματος και του Πνευματικού Κέντρου Δήμου Ιωαννιτών.
Την παρακολούθησαν εκτός του βουλευτή Κ. Τασούλα και του Δημάρχου Β. Σπύρου, ο δημοτικός σύμβουλος Βασίλης Ζαρκάδας, εκπρόσωπος της Πανηπειρωτικής Συνομοσπονδίας Ελλάδος, ο φωτογράφος Κώστας Ζήσης ο οποίος εργάστηκε για την οργάνωση της εκδήλωσης, εκπρόσωποι του Ριζαρείου Ιδρύματος, Τοπικών Κοινοτήτων, του Πολιτιστικού Συνδέσμου Ζαγορισίων, Πολιτιστικών Συλλόγων και φυσικά κάτοικοι της Βίτσας και του Μονοδενδρίου και πολλοί επισκέπτες.