Ιερά Μονή Παναγίας Κλαδόρμης, στη Φούρκα Κονίτσης

Με την ονομασία της Μονής είναι συνδεδεμένη θαυμαστή παράδοση. Σύμφωνα με μια εκδοχή, κάποιος βοσκός από την περιοχή ανακάλυψε κάποτε την εικόνα της Παναγίας (εφέστια εικόνα της Μονής σήμερα), στα σύνορα της Φούρκας με τη Σαμαρίνα.

Επειδή η διεκδίκησή της οδήγησε σε έντονη φιλονικία μεταξύ των δύο χωριών, βρέθηκε η εξής λύση: η εικόνα φορτώθηκε σε άλογο που δεν ανήκε στην περιοχή, το οποίο στη συνέχεια αφέθηκε ελεύθερο. Το ζώο κινήθηκε προς τη Φούρκα και στάθηκε κάτω απ' τα κλαδιά μιας βελανιδιάς, κοντά σε μια μεγάλη πέτρα που φέρει και σήμερα την ονομασία  «Πέτρα Κλαδόρα».

Σ' εκείνο το σημείο αποφασίστηκε να χτιστεί ναός και μοναστήρι. Ωστόσο, την επόμενη μέρα η εικόνα βρέθηκε πάνω στα κλαδιά της βελανιδιάς, γεγονός που λέγεται πως δικαιολογεί και την ονομασία της. Πιστεύεται μάλιστα πως το σημείο στο οποίο βρίσκεται μέχρι σήμερα η εικόνα ταυτίζεται με τη θέση της συγκεκριμένης βελανιδιάς.

Μια δεύτερη εκδοχή συνδέει την ονομασία της Μονής με τη λέξη «Κλαδόρμο», που απαντάται στην περιοχή και σημαίνει χαρά μου, αγαπημένο μου ή καλό μου. Η εκδοχή αυτή φαίνεται αρκετά πειστική, αν συνδυαστεί με την επιγραφή που βρίσκεται χαραγμένη στο ασημένιο πουκάμισο της εικόνας: «Παναγία η πάντων χαρά».

Η Μονή πρωτοϊδρύθηκε πιθανόν το 12^ο αιώνα, ενώ, σύμφωνα με δύο εντοιχισμένες πέτρινες  κτητορικές επιγραφές  που φέρουν τη χρονολογία 1747, ο ναός χτίστηκε εκ νέου στις αρχές του 18^ου αιώνα, στη θέση άλλου, παλαιότερου ναού.

Η πρώτη επιγραφή βρίσκεται στο υπέρθυρο της εισόδου του ναού, κάτω από τοιχογραφία της Παναγίας Βρεφοκρατούσας: «Παναγίας ημών ΘΕ Αβερκίου του Ηγουμένου Μακαρίου Ιερομόναχου τον κτήτορα Αναστάσιον, .., ΧΡ. ΘΕΡΑΠ. 1747 Ηουνήου 4 ».     

Η δεύτερη επιγραφή βρίσκεται στην αριστερή γωνιά της νότιας πλευράς του ναού: «Ιοσήφι Μοναχού. Ι Κήμηση ΙΣ + ΧΣ της Θεοτόκου. Δαμασκινού Ιερομονάχου, Ιγουμένου Μακαρίου Ιερομονάχου. Τον κτιτόρων Ιωάνι, Αναστάσι Μακρίδες, Ι Μαστόρι Νικόλα Λάπρο Μαρτίου 7. Έτος 1747. Τέλος Ιουνίου 2».

Μεγάλη ήταν η προσφορά της Μονής στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, ενώ κατά το Μακεδονικό Αγώνα έγινε  καταφύγιο αγωνιστών. Υπήρξε μάλιστα ο τόπος μυστικής συνάντησης των Φιλικών Μητροπολιτών Ιωαννίνων Σπυρίδωνος και Γρεβενών Αιμιλιανού, του εθνομάρτυρα.

Στο έπος του 1940 λειτούργησε ως νοσοκομείο για τους τραυματίες πολέμου. Μεταξύ των τραυματιών που περιέθαλψε ήταν κι ο πρωτεργάτης της ελληνικής αντίστασης, συνταγματάρχης Κωνσταντίνος Δαβάκης (2-11-1940).

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ

Η Μονή έχει το τυπικό μοναστηριακό περίκλειστο σχήμα. Το κτιριακό συγκρότημα περιλαμβάνει το ηγουμενείο, κελλιά και ξενώνα , ενώ στη δυτική πλευρά της  υπάρχει κωδωνοστάσιο.

Στο κέντρο του μοναστηριακού συγκροτήματος υψώνεται επιβλητικό το Καθολικό. Είναι τρίκλιτος ναός σε τύπο σταυροειδή, με οκταγωνικό τρούλο ύψους 8 μέτρων.

Στο εσωτερικό του ναού ο επισκέπτης αντικρύζει το ξυλόγλυπτο τέμπλο που είναι λιτό, διακοσμημένο με ζωγραφιστά άνθη. Είναι επιχρυσωμένο και φέρει εικόνες μεταβυζαντινής τέχνης.

Οι εικόνες του Χριστού και του Προδρόμου φέρουν χρονολογία 1681, ενώ της Παναγίας Βρεφοκρατούσας 1702.

Οι τοιχογραφίες του Καθολικού, έργο του αγιογράφου Χ. Μόκα από τη Φούρκα, είναι πιο πρόσφατες και χρονολογούνται στα 1930.

Μια χοντρή αλυσίδα στο νάρθηκα, θυμίζει έναν από τους παλιούς τρόπους θεραπείας των ψυχασθενών.

Περιουσιακά στοιχεία:

Στην ιδιοκτησία της Μονής βρίσκονται και οι εκτάσεις που την περιβάλλουν.

ΚΕΙΜΗΛΙΑ

Εκτός από τις τρείς θαυματουργές εικόνες της Παναγίας, στη Μονή ανήκουν και ιερά λείψανα αγίων (Αγ. Κοσμά, Αγ. Νικολάου κ.ά.), τα οποία, για λόγους ασφαλείας, φυλάσσονται αλλού.

ΠΑΝΗΓΥΡΕΙΣ

Παρόλο που η Μονή είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου, πανηγυρίζει στις 8 Σεπτεμβρίου, ημέρα που τιμάται το Γενέσιόν της.

Τις παραμονές, έφιπποι νέοι μεταφέρουν τη θαυματουργή εικόνα από το χωριό στη Μονή. Τελείται Μέγας Εσπερινός με Αρτοκλασία και ανήμερα η Πανηγυρική Θεία Λειτουργία με τη συμμετοχή πλήθους κόσμου.

Δεύτερη Πανήγυρη γίνεται της Ζωοδόχου Πηγής.

Πέραν αυτών, τελούνται και ιδιωτικές λειτουργίες, κατόπιν συνεννοήσεως.

Το 2009, με απόφαση του Μητροπολίτη Κονίτσης κ.κ. Ανδρέα, διορίστηκε Ηγουμενοσυμβούλιο, το οποίο, μεταξύ άλλων, μεριμνά για την αναστήλωση και αναδιοργάνωση της Ιεράς Μονής.

Τοποθεσία

Η Ι. Μ. Κοιμήσεως της Θεοτόκου, γνωστή και ως  Παναγία Κλαδόρμης ή Κλαδόρας, βρίσκεται βορειοανατολικά του χωριού Φούρκα, στο ομώνυμο δημοτικό διαμέρισμα του Δήμου Κόνιτσας.

Είναι χτισμένη σε υψόμετρο 1.100 μ., στις βόρειες υπώρειες του Σμόλικα.

Άποψη από τα βουνά γύρω από τη Μονή

Πρόσβαση

Στην Ε.Ο. Ιωαννίνων-Κοζάνης, λίγα χιλιόμετρα μετά την Κόνιτσα, ο δρόμος παρακάμπτει δεξιά προς Αγία Παρασκευή (Κεράσοβο) και συνεχίζει για Φούρκα.

Από εκεί, στη μονή οδηγεί χωματόδρομος μήκους 7 χλμ. ή μονοπάτι για πεζοπορική διαδρομή μέσα σε δρυοδάση απολαμβάνοντας το μεγαλείο του φυσικού τοπίου.

Η θέα από το μοναστήρι προς την βρύση

Η Μονή είναι ανοιχτή για τους επισκέπτες μετά από συνεννόηση.

Απολυτίκια – Μεγαλυνάρια

Ἀ­πο­λυ­τί­κι­ον ψαλ­λό­με­νον ἐν τὴ πα­νή­γυ­ρη τῆς Μο­νῆς

εἰς τὸ Γε­νέ­θλι­ον της Ὑ­πε­ρα­γί­ας Δε­σποῖ­νις ἠ­μῶν

Θε­ο­τό­κου καὶ ἀ­ει­παρ­θέ­νου Μα­ρί­ας

Ἡ Γέν­νη­σίς σου Θε­ο­τό­κε, χα­ρὰν ἐ­μή­νυ­σε πά­ση τὴ οἰ­κου­μέ­νη ἔκ σοὺ γὰρ ἀ­νέ­τει­λεν ὁ Ἥ­λι­ος τῆς δι­και­ο­σύ­νης, Χρι­στὸς ὁ Θε­ὸς ἠ­μῶν καὶ λύ­σας τὴν κα­τά­ραν, ἔ­δω­κε τὴν εὐ­λο­γί­αν καὶ κα­ταρ­γή­σας τὸν θά­να­τον, ἐ­δω­ρή­σα­το ἠ­μὶν ζω­ὴν τὴν αἰ­ώ­νι­ον.

Κοντάκιον. Ηχος δ’

Ἰ­ω­α­κεὶμ καὶ Ἄν­να ὀ­νει­δι­σμοῦ ἀ­τε­κνί­ας, καὶ Ἀ­δὰμ καὶ Εὕ­α ἐκ τῆς φθο­ρᾶς τοῦ θα­νά­του, ἠ­λευ­θε­ρώ­θη­σαν Ἄ­χραν­τε, ἐν τὴ ἁ­γί­ᾳ Γεν­νή­σει σου· αὐ­τὴν ἑ­ορ­τά­ζει καὶ ὁ λα­ός σου, ἐ­νο­χῆς τῶν πται­σμά­των, λυ­τρω­θεῖς ἐν τῷ κρά­ζειν σοί· Ἡ Στεί­ρα τί­κτει τὴν Θε­ο­τό­κον καὶ τρο­φὸν τῆς ζω­ῆς ἠ­μῶν

Κοντάκιον.

Τῇ ὑπερμάχῳ.  Ἦχος πλ. Δ΄.

παρὰ

Ἀρσενίου ἱερομονάχου

Τῇ παναγίᾳ σοῦ εἰκόνι καταφεύγοντες,

ὡς εἰς λιμένα γαληνότατον σῳζόμεθα,

σὺ γὰρ ἔφορος ἡμῶν καὶ καταφύγιον.

Ἀντιλήπτωρ, Μητροπάρθενε, υπάρχεις

τοῖς πιστῶς τῇ σῇ πρεσβείᾳ προστρέχουσι,

καὶ βοῶσι σοὶ· Χαίροις πάντων, ἡ Χαρά.

Μ ε γ α λ υ ν ά ρ ι α

Ἄ­ξι­ον ἐ­στὶν ὡς ἀ­λη­θῶς μα­κα­ρί­ζειν σὲ τὴν Θε­ο­τό­κον,
τὴν ἀ­ει­μα­κά­ρι­στον καὶ πα­να­μώ­μη­τον καὶ μη­τέ­ρα τοῦ Θε­οῦ ἠ­μῶν.
Τὴν τι­μι­ο­τέ­ρα τῶν Χε­ρου­βεὶμ καὶ ἐν­δο­ξο­τέ­ρα ἀ­συγ­κρί­τως τῶν Σε­ρα­φεὶμ
τὴν ἀ­δι­α­φθό­ρως Θε­ὸν λό­γω τε­κοῦ­σα, τὴν ὄν­τως Θε­ο­τό­κο, σὲ με­γα­λύ­νο­μεν.

Πάσῃ εὐλαβείᾳ τε καὶ σπουδῇ,

οἱ δούλοι σου ἦραν ἐκ τοῦ κλάδου τῆς σῆς μορφῆς

ἐκτύπωμα θεῖον, καὶ ἵδρυσαν Μονὴν σοὶ,

ἐν ᾗ σὲ προσκυνῆσαι, Δέσποινα τρέχομεν.

-

Χάριτας ἐκπέμπει διηνεκῶς

ἡ θεία εἰκών σου, ἡ ἁγία τε καὶ σεπτή,

ἡ τρόπῳ παραδόξῳ ἐν κλάδῳ εὑρεθεῖσα·

δι’ ὅ ἐπωνομάσθη Κλαδόρμη, Πάναγνε.

 -

Καυχᾶται Μονή σου ἡ ἱερά

ἐν σοί, Θεοτόκε, καὶ εἰκόνι σου θαυμαστῇ,

ἥν πόθῳ προσκυνοῦντες Κλαδόρμην καλουμένην

δοξάζομέν σε, Κόρη, καὶ μεγαλύνομεν.

 -

 Ἐκτείνουσα χεῖρας ἱκετικῶς

πληθῦς μοναζόντων σὴν βοήθειαν ἐκζητεῖ·

εχθροῦ τῶν παγίδων καὶ πᾶσης ἐπηρείας,

ἀπάλλαξον, Κλαδόρμη, τῇ μεσιτείᾳ σου.

-

Χαίροις, ἡ τῆς Πίνδου θεία Μονή,

κρατοῦσα ἐν κόλποις ὡς πολύτιμον θησαυρὸν,

τὴν τῆς Θεοτόκου ἐφέστιον εἰκόνα,

τῶν Βλάχων προστασίαν καὶ παραμύθιον.

-

Συνέδραμον, Κόρη, σοὶ πρεσβευταί,

Δημήτριος μάρτυς, Σαμαρίνης νέος βλαστός,

Νικόλαος ὁ γόνος Μετσόβου, καὶ Κοσμάς τε

ἁ­πά­σης τῆς Ἠπείρου ο  ἰσαπόστολος.

-

Σκέπε, Θεοτόκε, χάριτι σῆς

εἰκόνος τὴν Φούρκαν, κατοικοῦντας δὲ ἐν αὐτῇ·

καὶ φύλαττε σώους ποιμένας καὶ νομάδας,

αὐτῶν γὰρ σὺ ὑπάρχεις δόξα καὶ καύχημα.

-

 Ἀνάδειξον κλάδους πάντας ἡμᾶς

τοὺς ἐξηραμμένους ἀμαρτίαις καὶ ἡδοναῖς,

Ἀμπέλου ζωηφόρου, Κλαδόρμη Θεοτόκε,

Ὑιοῦ σου δηλονότι, ᾧ μόνῳ ἠλπίκαμεν.

 -

Δέξαι μου τὴν δέησιν, Μαριάμ,

καὶ τοὺς ἀλαλήτους τῆς καρδίας μου στεναγμούς

καὶ ἀξίωσόν με καινίσαι τὴν Μονὴν σου,

καὶ ταῦτης ἀναδεῖξαι κάλλος τὸ πρότερον.

-

Πᾶ­σαι τῶν ἀγ­γέ­λων αἳ στρα­τι­αὶ

 Πρό­δρο­με Κυ­ρί­ου Ἀ­πο­στό­λων οἱ δω­δε­κὰς

οἱ Ἅ­γι­οι Πάν­τες με­τὰ τῆς Θε­ο­τό­κου

ποι­ή­σα­τε πρε­σβεί­αν εἰς τὸ σω­θῆ­ναι ἠ­μᾶς

 -

Υἱϊκῶς ὕμνησέ σε Ἀρσένιος, Μῆτερ·

μητρικῶς σὺ περίσκεπε αὐτοῦ τὸν βίον.

Β’ Πα­νή­γυ­ρις Μο­νῆς Πα­ρα­σκευ­ὴ τῆς Δι­α­και­νη­σί­μου

Ἀ­να­στά­σι­μον Ἀ­πο­λυ­τί­κι­ον

Χρι­στὸς Ἀ­νέστὴ ἐκ νε­κρῶν, θα­νά­τῳ θά­να­το πα­τή­σας

καί τῆς ἐν τοῖς μνή­μα­σι ζω­ὴν χα­ρι­σά­με­νος

Ζω­ο­δό­χου Πη­γῆς

Ἀ­πο­λυ­τί­κι­ον. Ἦ­χος γ’ Τὴν ὡ­ραι­ό­τη­τα

Τὸν ὑ­πε­ρού­σι­ον, ὄμ­βρον κυ­ήσ­σα­σα, πη­γὴ ζω­ήρ­ρυ­τος, Παρ­θέ­νε πέ­φυ­κας, ἀ­να­παυ­γά­ζου­σα ἠ­μίν, νέ­κταρ τὸ ἀ­θά­να­τον, ὕ­δωρ τὸ ἀλ­λό­με­νον, εἰς ζω­ὴν τὴν αἰ­ώ­νι­ον, νά­μα­τα γλυ­κύρ­ρο­α, ἐκ τῆς κρή­νης σου πάν­το­τε, ἐξ ὧν ἐ­πεν­τρυ­φῶν­τες βο­ῶ­μεν· Χαῖ­ρε Πη­γὴ ἡ ζω­η­φό­ρος.

Κον­τά­κι­ον. Ἦ­χος δ’ Τὴ ὑ­περ­μά­χω

Ἐ’ξ ἀ­κε­νώ­του σου Πη­γῆς Θε­ο­χα­ρί­τω­τε, ἐ­πι­βρα­βεύ­εις μοὶ πη­γά­ζου­σα τὰ νά­μα­τα, ἀ­εν­νά­ως τῆς σῆς χά­ρι­τος ὑ­πὲρ λό­γον· τὸν γὰρ Λό­γον ὡς τε­κοῦ­σαν ὑ­πὲρ ἔν­νοι­αν, ἱ­κε­τεύ­ω σὲ δρο­σί­ζειν μὲ σὴ χά­ρι­τι· ἴ­να κρά­ζω σοί· Χαῖ­ρε ὕ­δωρ σω­τή­ρι­ον

www.romiazirou.blogspot.gr