Η εξάπλωση της μαύρης εργασίας έχει καταστροφικές συνέπειες για τη ρευστότητα του ΙΚΑ και της κοινωνικής ασφάλισης
Το φαινόμενο της
αδήλωτης ή «μαύρης εργασίας» αφορά απασχόληση που δεν έχει δηλωθεί στις αρμόδιες
αρχές, στην Εφορία ή στις υπηρεσίες κοινωνικής ασφάλισης. Οι εκάστοτε
προσπάθειες της πολιτείας να αντιμετωπιστεί η ανασφάλιστη εργασία απέτυχαν
παταγωδώς, καθώς παρέμειναν στο επίπεδο εξαγγελιών και επικοινωνιακής
πολιτικής.
Η σκληρή πραγματικότητα είναι ότι η αντιμετώπιση του
φαινομένου περιορίζεται σε ελεγκτικούς μηχανισμούς πλήρως αποδυναμωμένους και με
τεράστια έλλειψη υλικοτεχνικής υποδομής, μέσων και ανθρώπινου δυναμικού. Εκτακτα
γεγονότα, όπως το τραγικό περιστατικό της Νέας Μανωλάδας, αποτελούν τη σταγόνα
που ξεχειλίζει το ποτήρι, καθώς επιβεβαιώνουν τις μελέτες και τα στατιστικά
στοιχεία των ελεγκτικών μηχανισμών. Η εμφανής μείωση εσόδων των ασφαλιστικών
ταμείων, και ειδικότερα του ΙΚΑ, αποδεικνύουν ότι οι ελεγκτικοί μηχανισμοί είναι
ανίσχυροι, με τη σημερινή τους μορφή, να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα. Οι
παράγοντες, δε, που διεθνώς έχει αναγνωριστεί ότι υποθάλπουν και ενισχύουν το
φαινόμενο της αδήλωτης εργασίας στη χώρα μας, όχι μόνο υφίστανται, αλλά και
αποτελούν διαρθρωτικά χαρακτηριστικά της ελληνικής οικονομίας και
απασχόλησης.
Οι παράγοντες αυτοί περιλαμβάνουν τις υψηλές εισφορές κοινωνικής
ασφάλισης, τους ανορθολογικούς φορολογικούς συντελεστές, το τεράστιο ποσοστό
ανεργίας, την ύφεση, την αθρόα εισαγωγή μεταναστών στη χώρα, αλλά κυρίως την
εξέλιξη των πραγματικών αμοιβών. Είναι κοινό μυστικό ότι στη χώρα μας σήμερα
ευνοείται και λειτουργεί μια υπόγεια αγορά
εργασίας, η οποία δεν μπορεί να αποτυπωθεί με μετρήσιμα στοιχεία, παρά μόνο με
στατιστικές εκτιμήσεις.
Η ΠΟΣΕ ΙΚΑ δημοσιοποίησε την Τετάρτη
24/4/2013, σε συνέντευξη Τύπου, στατιστικά στοιχεία που αποδεικνύουν ότι το
φαινόμενο έχει συνεχώς αυξητική τάση, με καταστροφικές συνέπειες για τη
ρευστότητα του ΙΚΑ και της κοινωνικής ασφάλισης. Συγκεκριμένα:
Τον Μάρτιο του
2013, με βάση τους ελέγχους που πραγματοποίησε η Ειδική Υπηρεσία Ελέγχων (ΕΥΠΕΑ
ΙΚΑ), η ανασφάλιστη-»μαύρη εργασία» άγγιξε το 40,2%, ενώ την ίδια στιγμή μία
στις δύο επιχειρήσεις (52%) διαπιστώθηκε ότι λειτουργεί με ανασφάλιστους
εργαζομένους.
Το πρώτο δεκαπενθήμερο Απριλίου 2013 έγινε έλεγχος σε 16
επιχειρήσεις φασόν στην Αθήνα και βρέθηκαν 111 ανασφάλιστοι στους 200
εργαζόμενους αλλοδαπούς.
Εχουν πλήρως αδρανοποιηθεί οι έλεγχοι από τις
υπηρεσίες (υποκαταστήματα) του ΙΚΑ σε όλη τη χώρα, εξαιτίας της κοντόφθαλμης
λογικής και πολιτικής του υπουργείου Εργασίας να μη χορηγήσει έξοδα μετακίνησης
(αφορούν αποκλειστικά τη χρήση ιδιωτικού μέσου) στους υπαλλήλους εσόδων.
Αποτέλεσμα είναι να μειωθούν οι έλεγχοι από 107.115 το 2009 σε 46.730 το 2012,
με πτωτική τάση το 2013.
Τέλος, σήμερα ο ελεγκτικός μηχανισμός του
ΙΚΑ (ΕΥΠΕΑ ΙΚΑ) αποτελείται μόνο από 25 ελεγκτές (Αθήνα - Θεσσαλονίκη -
Ιωάννινα), οι οποίοι με πραγματική αυτοθυσία και φιλότιμο προσπαθούν να
αντικαταστήσουν την αδυναμία της πολιτείας να παρέμβει στο φαινόμενο και,
μάλιστα, σε μια περίοδο τεράστιων δυσκολιών στην αγορά εργασίας,
αντιμετωπίζοντας επιθετικές συμπεριφορές και προπηλακισμούς, όχι μόνο από
εργοδότες, αλλά και από εργαζομένους, που προτάσσουν τον μισθό και όχι την
ασφάλιση.
Η νομοθετική παρέμβαση του υπουργείου Εργασίας στον
πρόσφατο Νόμο 4144/2013, με την εισαγωγή του θεσμού της Οικονομικής Αστυνομίας
και τη συνεργασία των Υπηρεσιών του υπουργείου Εργασίας στην καταπολέμηση της
παραβατικότητας στην αγορά εργασίας, είναι συνέχεια πολιτικών παρεμβάσεων που
δεν θα λύσουν το πρόβλημα, απλώς θα συνεχίσουν τον δειγματοληπτικό έλεγχο και
την τακτική ενίσχυσης της γραφειοκρατίας και των αλληλεπικαλυπτόμενων ευθυνών
και ενεργειών.
Χρειάζονται συγχρόνως άμεση ενίσχυση των ελεγκτικών μηχανισμών
με ανθρώπινο δυναμικό, στοχευμένοι έλεγχοι, αξιοποίηση στοιχείων και νομοθετικό
πλαίσιο που θα διασφαλίζει τη νομική προστασία τους.
Η πολιτική
διαφορετικής οικονομικής αντιμετώπισης εργαζομένων με ίδιους ρόλους, ευθύνες και
έργο, για παράδειγμα ΣΕΠΕ-ΙΚΑ, του υπουργείου Εργασίας, όχι απλώς καταστρατηγεί
τους θεσμούς της ισονομίας και της ίσης μεταχείρισης, αλλά δημιουργεί
αντικίνητρα και επιφέρει αντίθετα αποτελέσματα από τα επιθυμητά. Τα αποτελέσματα
της ανυπολόγιστης αύξησης του φαινομένου, σε συνδυασμό με την αδυναμία, λόγω
κρίσης και ύφεσης, των επιχειρήσεων να καταβάλουν τις μηνιαίες εισφορές όσων
απασχολούν και δηλώνουν νόμιμα, έχει βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες
παρενέργειες στη βιωσιμότητα του συστήματος της κοινωνικής ασφάλισης. Ηδη το
ΙΚΑ, με μείωση εσόδων της τάξης του 12-14% μηνιαία, αναγκάζεται να δανείζεται
έστω βραχυπρόθεσμα, τεράστια ποσά (ύψους 390 εκατ. ? για τον μήνα Απρίλιο 2013),
προκειμένου να έχει τους αναγκαίους πόρους για την καταβολή των συντάξεων μηνός
Μαΐου.
Αν συνυπολογιστεί το γεγονός ότι στο α' τρίμηνο του 2013 έχει
εισπραχτεί το 36% της προϋπολογισθείσας κρατικής χρηματοδότησης, απειλείται η
τήρηση του συμφωνηθέντος προϋπολογισμού του ΙΚΑ με την τρόικα.
Στη
χώρα μας σήμερα ευνοείται και λειτουργεί μια υπόγεια αγορά εργασίας, η οποία δεν
μπορεί να αποτυπωθεί με μετρήσιμα στοιχεία
Του
Γιώργου Κυριακόπουλου
Ο Γιώργος Κυριακόπουλος είναι πρόεδρος
Ομοσπονδίας Συλλόγων Εργαζομένων στο ΙΚΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου