Στα πλαίσια του διακαούς πόθου για
αποτίναξη του τουρκικού ζυγού συναντιούνται το 1814 στην Οδησσό τρεις Έλληνες
και αποφασίζουν τη σύσταση μιας οργάνωσης, η οποία θα προετοίμαζε τον ξεσηκωμό
όλων των Ελλήνων. Πρόκειται για τον Νικόλαο Σκουφά, 35 χρόνων, από το Κομπότι
της Άρτας, τον Εμμανουήλ Ξάνθο, 42 χρόνων, από την Πάτμο και τον Αθανάσιο
Τσακάλωφ, 26 χρόνων, από τα Γιάννενα.
Σκοπός της Φιλικής Εταιρείας είναι η γενική
επανάσταση των Ελλήνων για την «ανέγερσιν και απελευθέρωσιν του Ελληνικού Έθνους
και της Πατρίδoς μας», όπως μας πληροφορεί ο ίδιος ο Ξάνθος. Και σημειώνει στα
«Aπομνημονεύματά» του: ..δια να ενεργήσωσι μόνοι των ό,τι ματαίως από πολλού
χρόνου ήλπιζον από την φιλανθρωπίαν των χριστιανών
βασιλέων».
Η πορεία ανάπτυξης της Φιλικής είναι
εντυπωσιακή. Το διάστημα 1814-1816 τα μέλη της αριθμούν περίπου 20. Ως τα μέσα
του 1817 αναπτύσσεται κυρίως μεταξύ των Ελλήνων της Ρωσίας και της Μολδοβλαχίας,
αλλά και πάλι τα μέλη της δεν υπερβαίνουν τα 30.
Όμως, από το
1818 σημειώνονται αθρόες μυήσεις. Κατά το 1820 εξαπλώνεται σε όλες σχεδόν τις
περιοχές της Ελλάδας και τις περισσότερες ελληνικές παροικίες του εξωτερικού.
Χιλιάδες υπολογίζονται οι μυημένοι, μολονότι είναι γνωστά μόνο 1096
ονόματα.
Τους πρώτους μήνες του 1821 τα μέλη της αριθμούν δεκάδες
χιλιάδες. Η οργάνωση είχε υπερβεί τα ίδια της τα όρια.
Αθανάσιος
Τσακάλωφ..Στις γραμμές της συσπειρώνονται κυρίως έμποροι και μικροαστοί, αλλά
και Φαναριώτες και κοτζαμπάσηδες και κληρικοί, πρόσωπα που θα διαδραματίσουν
αγωνιστικό ρόλο (θετικό ή αρνητικό) στον αγώνα για την ανεξαρτησία, όπως οι
οπλαρχηγοί Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, Οδυσσέας Ανδρούτσος, Αναγνωσταράς, ο
αρχιμανδρίτης Γρηγόριος Δικαίος (Παπαφλέσσας), οι Φαναριώτες Αλέξανδρος
Μαυροκορδάτος και Νέγρης, οι μεγαλοκαραβοκύρηδες Κουντουριώτηδες, οι
μεγαλοκoτζαμπάσηδες Ζαΐμης, Λόντος, Νοταράς, ο μητροπολίτης Παλαιών Πατρών
Γερμανός κ.ά.
Η ηγετική της ομάδα απεκαλείτο «η Αόρατος Αρχή» και
περιβλήθηκε από την πρώτη στιγμή με τέτοια μυστική αίγλη, ώστε να πιστεύεται ότι
συμμετείχαν σε αυτήν πολλές σημαντικές προσωπικότητες, όχι μόνον Έλληνες μα και
ξένοι, όπως ο τσάρος Αλέξανδρος Α΄ της Ρωσίας.
Στην
πραγματικότητα, τον πρώτο καιρό ήταν μόνο οι τρεις ιδρυτές της. Κατόπιν, από το
1815 έως το 1818, προστέθηκαν άλλοι πέντε και μετά το θάνατο του Σκουφά
προστέθηκαν άλλοι τρεις.
Το 1818 η Αόρατη Αρχή μετονομάστηκε σε
«Αρχή των Δώδεκα Αποστόλων» και κάθε Απόστολος επωμίστηκε την ευθύνη μιας
μεγάλης περιφέρειας. Οι Aπόστολοι της Φιλικής Εταιρείας ήταν δώδεκα και
ορίστηκαν από τον Σκουφά, όταν πήγε στην Κωνσταντινούπολη την άνοιξη του
1818.
Αυτοί ήταν οι ακόλουθοι:
1) ο Γεωργάκης Ολύμπιος για τη Σερβία, 2) ο Βατικιώτης για τη Βουλγαρία, 3) ο
Πεντεδέκας για τη Ρουμανία, 4) ο Λουριώτης για την Ιταλία, 5) ο Αναγνωσταράς για
τα νησιά του Σαρωνικού, 6) ο Χρυσοσπάθης για τη Μεσσηνία, 7) ο Φαρμάκης για τη
Μακεδονία και Θράκη, 8) ο Κροκίδας για την Ήπειρο, 9) ο Πελοπίδας για την
Πελοπόννησο, 10) ο Ίπατρος για την Αίγυπτο, 11) ο Κατακάζης για τη Νότια Ρωσία
και 12) ο Κυρ. Καμαρηνός για τον Πετρόμπεη της Μάνης.
Όλοι αυτοί,
μετά το θάνατο του Σκουφά, διασκορπίστηκαν στις περιφέρειες που τους ορίστηκαν
και άρχισαν να μυούν τους Έλληνες στους σκοπούς της Φιλικής Εταιρείας. Ανάμεσα
σ' αυτούς πεφωτισμένοι λόγιοι και επιστήμονες της εποχής, αλλά και προεστοί όπως
ο βαρώνος Ιωάννης Κεφαλάς από την Ήπειρο και άλλοι εξέχοντες
άνδρες.
Η όλη δομή ήταν πυραμιδοειδής και στην κορυφή δέσποζε η
«Αόρατος Αρχή». Κανείς δε γνώριζε ούτε είχε δικαίωμα να ρωτήσει ποιοι την
αποτελούσαν. Οι εντολές της εκτελούνταν ασυζητητί, ενώ τα μέλη δεν είχαν
δικαίωμα να λαμβάνουν αποφάσεις. Η Εταιρεία απεκαλείτο «Ναός» και είχε αρχικά
τέσσερις βαθμίδες μύησης: α) οι αδελφοποιητοί ή βλάμηδες, β) οι συστημένοι, γ)
οι ιερείς[6] και δ) οι ποιμένες.
Όταν το 1818 η εταιρεία μετέφερε
την έδρα της στην Κωνσταντινούπολη, δημιουργήθηκαν ακόμα δύο βαθμοί ε) οι
αφιερωμένοι και στ) οι αρχηγοί των αφιερωμένων, οι οποίοι δίνονταν αποκλειστικά
σε στρατιωτικούς. Αργότερα οι βαθμίδες συμπληρώθηκαν από ζ)τους απόστολους και
η) το Γενικό Επίτροπο της Αρχής, τίτλος που δόθηκε στην Αλεξ. Υψηλάντη, όταν
δέχτηκε την αρχηγία της Φιλικής Εταιρείας (1820)
Οι Ιερείς ήταν
επιφορτισμένοι με το έργο της μύησης στους δύο πρώτους βαθμούς. Όταν ο Ιερέας
πλησίαζε κάποιον, σιγουρευόταν για τη φιλοπατρία του και τον κατηχούσε πλάγια
στους σκοπούς της εταιρείας, οπότε το τελευταίο στάδιο ήταν να
ορκιστεί
 |
Ο όρκος, ελαιογραφία
του Δ. Τσόκου (1849)
|
Τότε τον πήγαινε σε κάποιον
κληρικό-κάτι καθόλου εύκολο αν ο ιερέας δεν ήταν ήδη μυημένος. Πήγαινε και
έβρισκε τον ιερέα και του έλεγε ότι ήθελε να ορκίσει κάποιον για προσωπική τους
υπόθεση, προκειμένου να διαπιστώσει ότι λέει την αλήθεια. Ο κληρικός φορούσε το
πετραχήλι και έπαιρνε το Ευαγγέλιο, οπότε ο κατηχητής έπαιρνε παράμερα τον
υποψήφιο και του υπαγόρευε ψιθυριστά τον «μικρό όρκο», τον οποίο έπρεπε να τον
επαναλαμβάνει ο κατηχούμενος χαμηλόφωνα τρεις φορές.
«Ορκίζομαι
εις το όνομα της αληθείας και της δικαιοσύνης, ενώπιον του Υπερτάτου Όντος, να
φυλάξω, θυσιάζων και την ιδίαν μου ζωήν, υποφέρων και τα πλέον σκληρά βάσανα το
μυστήριον, το οποίον θα μου εξηγηθεί και ότι θα αποκριθώ την αλήθειαν εις ό,τι
ερωτηθώ».
Όταν γινόταν αυτό, τότε ο κατηχητής πλησίαζε τον
υποψήφιο στον ιερέα και τον ρωτούσε:
«Είναι αληθινά, αδελφέ, αυτά που
μου επανέλαβες τρεις φορές;»
«Είναι και θα είναι αληθινά και για την
ασφάλειά τους ορκίζομαι στο Ευαγγέλιο», απαντούσε ο υποψήφιος. Την ίδια περίπου
ερώτηση, έκανε και ο κληρικός και αφού έπαιρνε καταφατική απάντηση, τον όρκιζε
στο Ευαγγέλιο, δίχως να γνωρίζει την ουσία της υπόθεσης».
Από εκεί
και μετά ο μυούμενος θεωρείτο νεοφώτιστο μέλος της Εταιρείας, ήταν δηλαδή
Βλάμης, με όλα τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις. Ο Φιλικός με το βαθμό του
Ιερέα είχε αμέσως την υποχρέωση να του δείξει όλα τα σημάδια αναγνώρισης μεταξύ
των Βλάμηδων.
Τόσο οι Βλάμηδες όσο και οι Συστημένοι αγνοούσαν
τους επαναστατικούς σκοπούς της οργάνωσης. Ήξεραν μόνο πως υπήρχε μια Εταιρεία
που πασχίζει για το γενικό καλό του έθνους, η οποία συμπεριελάμβανε στους
κόλπους της και σημαντικά πρόσωπα. Κάτι τέτοιο διαδιδόταν σκόπιμα, για να
τονώνεται το ηθικό των μελών αφενός και αφετέρου για να γίνεται ευκολότερα ο
προσηλυτισμός.....
www.aetostz.blogspot.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου